تاریخچه سیستم اعلام حریق

چنانچه در مکانی آتش سوزی صورت گیرد، آنچه دراین‌باره مهم است اقدام سریع میباشد. هر چه ما سریع‌تر از وقوع آتش سوزی مطلع بشویم، راحتتر میتوانیم آن را کنترل کنیم.
در زمانهای گذشته در حدود چند قرن پیش، حریق را از طریق فشار دادن یک زنگ به واحدها یا ادارات آتشنشانی اعلام میکردند. در حقیقت در قرون گذشته این زنگ نوعی سیستم اعلام حریق تلقی میشد.
به دلیل دقت پایین سیستمهای اعلام حریق اولیه، آتش‌نشان‌ها در پیدا کردن مکان دقیق حریق دچار مشکل شده و دیر به محل موردنظر میرسیدند. بعدها شخصی به نام ساموئل اف. بی. مورس تلگراف را اختراع کرد.
با استفاده از تلگراف توانستند یک سیستم اعلام حریق سریع‌تر و دقیقتر بسازند.
اختراع تلگراف باعث شد که در شهر نیویورک در سال ۱۸۴۷ یک نوع سیستم اعلام حریق با خط تلگراف ایجاد شود. در این نوع سیستم، وقوع آتشسوزی از طریق شهرداری به ایستگاههای مختلف آتشنشانی در سرتاسر نیویورک اعلام میشد.

در سال ۱۸۵۱ و در ماه مارس، ویلیام چنینگ و موسی جی. فارمر در شهر بوستون از نوعی سیستم اعلام حریق استفاده کردند که در این سیستم از سیمهایی به طول ۴۰ مایل استفاده‌شده است.
این سیمها اتصال بین ایستگاه مرکزی را به ۴۰ جعبه سیگنال و ۱۹ زنگ که در مدارس، جایگاههای آتش لوکوموتیو و کلیساها قرارگرفته‌اند، برقرار میکند.
بعدها اولین سیستم اعلام حریق دستی توسط راجرز اختراع شد. درنهایت در سال ۱۸۷۱ یکسری از شرکتهای خصوصی در آمریکا اقدام به ارائه خدمات سیستم اعلام حریق کمکی نمودند.
در این سیستم برای ارسال پیامرسان از یک دور کد، ارسال به اداره پلیس از دو دور کد و برای اعلام حریق از سه دور کد استفاده میشد. یک مشکل بزرگ در این نوع سیستمها وجود داشت که در صورت قطع حلقه مدار، کل حلقه غیرفعال میشد. در سال ۱۸۸۲ این مشکل توسط چانسی اف. ام سی کولوح با استفاده از طرح حلقهای حل شد.

کلیات سیستم اعلام حریق

یک سیستم اعلام حریق از مجموعهای از قطعات الکترونیکی تشکیل‌شده که مهمترین وظیفه آن آشکار کردن حریق است.

انواع سیستم اعلام حریق دستی

  • خودکار
  • دستی

در سیستمهای اعلام حریق دستی، وظیفه اصلی اعلام حریق بر عهده شخص است. از سیستم اعلام حریق دستی در مکانهایی که انسان حضور ندارد، نمیتوان استفاده کرد. این در حالی است که یک سیستم اعلام حریق خودکار وابستگی اندکی به انسان دارد.

انواع سیستم های اعلام حریق خودکار

  • آدرس پذیر
  • غیر آدرس پذیر

تفاوت اصلی یک سیستم اعلام حریق خودکار آدرس پذیر با نوع غیر آدرس پذیر آن این است که در نوع آدرس پذیر علاوه بر اعلام حریق، محل وقوع دقیق آتش سوزی نیز مشخص شده و میتوان اقدامات فوری برای خاموشی آتش را در محل موردنظر انجام داد.
در گذشته یک سیستم اعلام حریق خودکار از یک حسگر متصل به خروجی صوتی تشکیل‌شده بود؛ اما سیستمهای اعلام حریق جدید متشکل از تعدادی شستی اعلام حریق، حسگر و خروجی و یک سیستم پردازش مرکزی میباشند.

انواع حسگرها در سیستم اعلام حریق

  • حسگر دود
  • حسگر حرارت
  • حسگر مونواکسید کربن
  • حسگر شعله
  • حسگرهای ترکیبی

همان‌طور که ذکر شد یکی از انواع حسگرها، حسگر دود است این حسگر به دو نوع حسگر نوری و یونیزاسیون تقسیمبندی میشوند.
نوع دیگری از حسگرها، حسگر حرارتی است که وظیفهی تشخیص حرارت را بر عهده دارد. دراین‌ بین یک حسگر ترکیبی نیز وجود دارد که آن را میتوان ترکیب حسگر دود و حرارت دانست.
یکی دیگر از اجزای یک سیستم اعلام حریق، سیستم مرکزی است. این سیستم وظیفه ی تجزیه‌ و تحلیل پیامهای ارسالی از حسگرها را بر عهده دارد.
از وظایف دیگر یک سیستم مرکزی انتخاب نوع خروجی است.

انواع خروجی یک سیستم مرکزی

  • تماس خودکار با آتش‌نشانی که در نزدیکترین محل به آتش-سوزی قرار دارد.
  • تابلوهای خروج اضطراری را روشن میسازد.
  • سیستم اطفا حریق خودکار را فعال میکند.
  • آژیرهای خطر را به صدا درمی‌آورد.
  • در محل آتشسوزی برخی درها را قفل و برخی را باز میکند.
  • سیستم های تهویه وکنترل و تخلیه دود را فعال می کند.

انواع سیستم اعلام حریق

  • آدرس پذیر
  • آدرس پذیر آنالوگ
  • سیستم اعلام حریق متعارف
  • سیستم اعلام حریق وایرلس

خود انواع سیستم های اعلام حریق معرفی شده در بالا نیز به دو گروه خودکار و دستی تقسیم‌بندی میشوند.
بین سیستم های اعلام حریق خودکار و دستی معیار انتخاب دستورالعمل مقام قانونی و الزامات کارفرما است.
یکی از قدیمیترین سیستم های اعلام حریق، سیستم متعارف است. باوجود اینکه ازلحاظ کیفیت در این‌گونه سیستم ها تغییرات چشمگیری صورت نگرفته است اما همچنان از این سیستم ها برای اعلام حریق استفاده میشود.
در مقررات ملی ساختمان مبحث ۳ و ۱۳، مقررات لازم برای حفاظت ساختمانها در برابر آتش سوزی و الزامات لازم برای یک سیستم اعلام حریق به ترتیب ذکرشده است.

نقش سیستم اعلام حریق در ایمنی ساختمان

در ساختمانهای بزرگ، خصوصاً مراکز تجاری معمولاً هرروز جمعیت زیادی وارد این مراکز میشود، درنتیجه اگر حادثهای ازجمله آتش سوزی در این مکانها اتفاق بیافتد تلفات جبران ناپذیر زیادی علاوه بر خسارتهای مالی زیاد به اشخاص و مالکین این مراکز تحمیل میشود.
برای حل این مشکل میتوان از سیستم اعلام حریق استفاده کرد.

نقش سیستم اعلام حریق در ایمنی ساختمان

  • آگاه‌سازی مسئولان مربوطه
  • اتصال خودکار به سیستمهای اطفای حریق
  • تخلیه جمعیت
  • مهار آتش سوزی

درنهایت میتوان گفت که اهمیت وجود سیستمهای اعلام حریق در مکانهای بزرگ و پرتردد از قبیل مسکونی، تجاری، اداری، تفریحی، ریلی، فرودگاهی و بیمارستانی به چشم میخورد و باید طبق استانداردهای لازم این مکان‌ها را به سیستمهای اعلام حریق مجهز ساخت.

در این خصوص باید در طراحی تأسیسات مکانیکی ساختمانها، استانداردهای لازم را رعایت کرد تا ساختمان در برابر آتش‌سوزی از ایمنی کافی برخوردار شود.

این سیستمها ضمن حفظ جان افراد از محتویات ساختمان نیز محافظت میکنند تا بعد از آتشسوزی نیز ساختمان همچنان پابرجا بماند.
درنهایت وجود یک سیستم اعلام حریق علاوه بر هشدار به‌موقع به ساکنین ساختمان جهت تخلیهی آن، منجر به اقدام به‌موقع برای خاموش ساختن آتشسوزی میشود.